O Muzeum
Zabytki częścią narodowych dziejów…
Historia budynku
przy ul. Włostowickiej 25a w Puławach
Mówiąc o zabytkach, często mamy na myśli dzieła sztuki, wiekowe obiekty sakralne czy inne historyczne obiekty budowlane, takie jak zamki i pałace. W każdym zakątku Polski (gminie) można na co dzień zetknąć się z obiektami będącymi zabytkami lub objętymi opieką konserwatorską. Często obiekty uznawane powszechnie za zwyczajne stanowią wielką wartość. Ze względu na swoją architekturę czy historię są elementem naszego dziedzictwa kulturowego oraz stanowią część naszej historii – świadectwo dawnych czasów i kultury minionych epok.
Historia budynku przy ul. Włostowickiej 25a może być tego najlepszym przykładem.
Niepozorny budynek, parterowy o niewielkiej kubaturze, o elewacji malowanej w cegiełkę, zauważalny ze względu na zlokalizowanie go blisko drogi prowadzącej z Puław do Kazimierza Dolnego, pamięta czasy książąt Czartoryskich.
Jego powstanie datuje się na rok 1826. Pisze o tym Zofia Gołębiowska, autorka książki pt.
Oświata i wychowanie w Puławach oraz w kluczu końskowolskim w czasach Czartoryskich (Puławy 2005): „W roku 1826 [szkoła dla dziewcząt – przyp. D.K.] otrzymała swój własny nowo wymurowany z cegły i pokryty gontem budynek. Był to typowy dom szkolny, być może wzorowany na jednym z projektów szkoły elementarnej, jakie na zlecenie Izby Edukacyjnej wykonał w 1808 r. Aigner”. Nie zachowało się z tego okresu żadne zdjęcie, a jedynie plan wykonany w 1865 r. w związku z przygotowywanym remontem budynku. Wynika z niego, że budynek mieścił pod jednym dachem szkołę i mieszkanie dla nauczyciela. „Na prawo od wejścia z sionki znajdowały się dwa pomieszczenia szkolne, po drugiej stronie było mieszkanie nauczycielki, składające się z izby i kuchni, w której był piec chlebowy z kominkiem do gotowania i klapą. Środek domu stanowił komin murowany, wyprowadzony na dach.”
Budowla ta została przeznaczona na szkołę. Uczęszczały do niej dziewczęta wiejskie oraz sieroty utrzymywane przez księżną Izabelę Czartoryską. W roku 1826 r. – pisze dalej Z. Gołębiowska – „wzorowo zorganizowana pensja dla sierot składała się z 12 dziewcząt pozostających pod nadzorem nauczycielki.” Cztery lata później dziewcząt było już 37. Poza czytaniem, pisaniem i nauką śpiewu „sposobiły się na dobre i rządne gospodynie” – ucząc się szyć, cerować, haftować, kolejno gotować, wypiekać chleb.
Szkoła przyjęła miano św. Zofii dla upamiętnienia przedwcześnie zmarłej wychowanicy księżnej – Zofii z Matuszewiczów Kickiej. Do 1831 r. szkołę prowadziła Agnieszka Baraniecka, a po jej śmierci – Marianna Amborska.
Obok szkoły dla dziewcząt we Włostowicach działała w tym czasie w innym budynku – pisze Antoni Amborski w rękopisie
Puławy i ich okolice – „Szkoła: Dom Roboty – w której są chłopcy podobnego stanu, a szczególnie starych sług i rolników. Tu uczą się stolarstwa, szewstwa, kowalstwa, ślusarstwa i innych rzemiosł.” Trzecią jednostką
wtedy funkcjonującą była „Szkoła Elementarna od Rządu uprzywilejowana, wolna od opłat”.
Szkoły pod patronatem Czartoryskich działały do 1830 r. Po klęsce powstania listopadowego na ziemiach Królestwa Polskiego rozpoczął się okres paskiewiczowski, który spowodował ruinę szkolnictwa polskiego. Czartoryscy zmuszeni byli opuścić wówczas Puławy.
W myśl ustawy szkolnej z 1833 r. szkoły podporządkowano władzy państwowej. Ogólny nadzór nad nimi sprawował dyrektor Gimnazjum Wojewódzkiego w Lublinie, a bezpośrednią pieczę (w miejsce zlikwidowanych dozorów), miał urzędowy opiekun szkoły, którym zostawał najczęściej proboszcz lub wikary. Od jego postawy w niemałym stopniu zależały losy szkół.
Szkołę „Dom Roboty” zlikwidowano. Pozostała tylko zabezpieczona finansowo zapisem Czartoryskich szkoła we Włostowicach, w budynku murowanym, do którego przeniesiono również dzieci ze szkoły elementarnej. Włostowicka szkółka stała się koedukacyjna.
Do roku 1842/1843 budynek zarekwirowany bywał niekiedy też na kwaterunek dla wojska. Już wówczas potrzebował generalnego remontu: nowego dachu, sufitów, pieców, podłóg, okien i drzwi. Otrzymana od rządu pożyczka okazała się niewystarczająca. Niemniej jednak szkoła w budynku działała. Dzięki zapisowi majątkowemu, sporządzonemu przez Czartoryskich, szkoła posiadała 16 morg ziemi ornej, 1 morgę łąki, półtoramorgowy ogród w polu i drugi przy szkole oraz 6 sążni kubicznych drzewa opałowego (rocznie).
Na przełomie XIX i XX w. istniejąca we Włostowicach szkoła należała do wzorcowych w powiecie puławskim. Odbywały się w niej egzaminy dla uczniów kończących inne szkoły
wiejskie.
Obiekt nie zmienił swojego przeznaczenia i aż do 1969 roku pełnił funkcję szkoły. Potem mieścił się tu magazyn Wydziału Oświaty. Według notatki z „Ekspertyzy mykologicznej” w 1979 r. budynek nie był już eksploatowany.
W 1980 r. swoją działalność rozpoczęło Szkolne Schronisko Młodzieżowe zlokalizowane na tej samej posesji, w budynku z 1949 r., pełniącym niegdyś również funkcję szkoły, rozbudowanym i przystosowanym teraz na potrzeby instytucji turystycznej. Budynek pamiętający czasy Czartoryskich miał być zaadaptowany na obiekt usługowy schroniska. W projekcie z lutego 1980 r. zapisano, że charakter robót adaptacyjnych miał polegać na otworzeniu dawnego wyglądu zewnętrznego, z likwidacją wtórnych otworów okiennych, drzwiowych i tynków. Przeprowadzone odkucie tynków ujawniło, iż ściany: północna i zachodnia malowane były na kolor jasnej cegły palonej z dekoracją nadporoży nad oknami w formie białych fug imitujących wątek cegły i przesklepień nadporoży okien. Ściany południowa i wschodnia malowane były na biało. Ściany fundamentów i przyziemia wykonane były z cegły czerwonej pełnej oraz kamienia białego (opoki). Dach o konstrukcji drewnianej wielospadowy, był kryty blachą na deskowaniu. Strop na belkach drewnianych, ocieplony glinobitką od strony dachu, a tynkiem od strony wewnętrznej pomieszczenia. Istniało ogrzewanie piecowe. Podłogi w pomieszczeniach mieszkalnych oraz szkolnych stanowiły deski drewniane na legarach, w sieni – glinobeton. Stolarka okienna i drzwiowa nietypowa, oparta o wzory stolarki klasycznej. Budynek zasługiwał na renowację, ale projektu nie zrealizowano, być może dlatego, że dawna szkoła przedstawiała średnio dobry stan techniczny. Brakowało: izolacji przeciwwilgociowej ścian przyziemia, wentylacji podpodłogowej, uszkodzone było częściowo pokrycie dachowe, brak prawidłowych opasek odwadniających, prawidłowego odprowadzania wody z połaci dachowych. Wiek budynku oraz usterki, o których mowa wyżej, stały się przyczyną zawilgocenia: ścian przyziemia, podłóg i legarów podpodłogowych, belek stropu, a tym samym doprowadziły do porażeń wywołanych przez szkodniki biologiczne.
Na pozostawienie tego budynku w całości prawdopodobnie zaważyła sporządzona poniższa notatka: „Zachowane ślady pierwotnego malowania elewacji na tynku różem angielskim w motyw wątku ceglanego z białymi fugami”. To stało się przyczynkiem do wpisania obiektu (jako dobra kultury) do rejestru zabytków w 1984 r.
W decyzji o wpisaniu obiektu do rejestru zabytków zamieszczono następujące uzasadnienie:
„Szkoła wybudowana w początku XX wieku w stylu klasycystycznym, niewątpliwie z fundacji Izabeli Czartoryskiej zapewne wg projektu Piotra Aignera. Stanowi przykład szerzenia oświaty wśród ludności wiejskiej w epoce Oświecenia i jest świadectwem mecenatu kulturalnego dworu Czartoryskich w Puławach. Reprezentuje typ jednoklasowej szkółki wiejskiej wraz z mieszkaniem nauczyciela. Jest dokumentem historii powszechnej szkolnictwa polskiego”.
W ramach obchodów 80-lecia nadania Puławom praw miejskich Miejska Rada Narodowa (maj 1985 r.) podjęła się zadania zorganizowania Izby Pamięci i Tradycji Puławskiej Oświaty. Największe zasługi położył tu Stanisław Jędrych, który zaproponował na przyszłe muzeum właśnie budynek przy ul. Włostowickiej. Istotny wpływ na urzeczywistnienie tych zamierzeń miały także bogate tradycje oświatowe Puław, duży dorobek szkolnictwa puławskiego po 1945 r. oraz bogata dokumentacja dotycząca nauczycieli zgromadzona przez Sekcję Emerytów i Rencistów ZNP. Pracami organizacyjno-adaptacyjnymi zajął się Wydział Oświaty i Wychowania w Puławach pod kierownictwem Jana Jarka oraz podległy mu Miejski Zespół Ekonomiczno-Administracyjny Szkół pod dyrekcją Danuty Gruszeckiej, a sprawami organizacyjno-merytorycznymi Zarząd Oddziału ZNP w Puławach. Powołano Komitet Organizacyjny pod przewodnictwem ówczesnego prezesa Oddziału ZNP w Puławach Józefa Kochana. W skład Komitetu weszli m.in. emerytowani dyrektorzy i nauczyciele szkół, przedszkoli puławskich, działacze społeczni.
W latach 1985-1986 dokonano generalnego remontu i adaptacji budynku na potrzeby muzeum, zachowując wszystkie możliwe walory stylowe istniejącej budowli, przystosowując jednakże wnętrze obiektu do nowych wymagań. Adaptacja przebiegała pod nadzorem konserwatora zabytków Jerzego Żurawskiego. Środki finansowe na ten cel zagwarantował Urząd Miasta w Puławach i Kuratorium Oświaty w Lublinie.
W styczniu 1987 r. budynek został przekazany kustoszowi muzeum – Stanisławowi Jednaczowi, celem przygotowania pierwszej ekspozycji. Na wystawie zaprezentowano 230 eksponatów, otrzymanych nieodpłatnie od 84 ofiarodawców. Stanisław Jednacz w okresie od maja 1986 do lutego 1987 r. przemierzał Ziemię Puławską wzdłuż i wszerz, odwiedzając ponad 100 nauczycieli-emerytów.
27 lutego 1987 r. muzeum rozpoczęło swoją działalność.
***
Muzea oświatowe, zaliczane do klasy muzeów historycznych, powstały z potrzeby ocalenia dorobku kultury edukacyjnej. Z założenia związane są z gromadzeniem i przechowywaniem zbiorów, przez co stały się ostoją przeszłości. Do takich właśnie obiektów zalicza się nasze muzeum.
Od 1 listopada 1997 r. na podstawie decyzji ówczesnego Kuratora Oświaty „Muzeum Oświatowe w Puławach stanowiło integralną część Szkolnego Schroniska Młodzieżowego”.
Od 1 sierpnia 2023 r. Uchwałą Nr XLVII/338/2023 Rady Powiatu Puławskiego Muzeum Oświatowe zostało przekazane Młodzieżowemu Domu Kultury w Puławach.
Danuta Kaliszczuk
nauczyciel-bibliotekarz
Pracownia Muzealna
Młodzieżowy Dom Kultury w Puławach
Obecna Wystawa
Jednym z zadań muzeum jest działalność wystawiennicza. W muzeum puławskim jest ona prowadzona w zabytkowym budynku, co wpływa z pewnością na specyficzny klimat tego miejsca.
Obecnie w jednej z sal muzeum można obejrzeć przedmioty i dokumenty obrazujące historię szkół w Puławach od II poł. XIX w. do 1939 r. – drewniane ławki szkolne z kałamarzami w pulpitach, obsadki ze stalówkami, tabliczki łupkowe do pisania rysikiem lub kredą, dawne podręczniki szkolne i pedagogiczne. Z prezentowanych fotografii spoglądają na nas uczniowie i nauczyciele z tamtych odległych czasów. „Zatrzymane w kadrze” są różnorodne uroczystości szkolne, takie jak: rozpoczęcie czy zakończenie roku szkolnego, obchodzenia rocznic państwowych, I Komunia Święta, wycieczki; są też pamiątkowe fotografie dotyczące nauczycieli i uczniów… - wszystko zgromadzone dzięki ofiarności osób prywatnych i instytucji.
* * * * *
„Jak kwiaty są ozdobą ziemi,
tak zwyczaje ludowe uświęcone tradycją
dodają uroku naszej codziennej egzystencji”
W dniu 20 marca 2024 r. w budynku pamiętającym czasy ks. ks. Czartoryskich, dawnej „szkółce włostowickiej” (obecnie Muzeum Oświatowe w Puławach pod zarządem MDK) przy ul. Włostowickiej 25a – w sali oświatowej, miało miejsce podsumowanie konkursu plastycznego „Pisanka wielkanocna” i uroczyste wręczenie nagród laureatom.
Konkurs adresowany był do uczniów klas I-VIII szkół podstawowych z Powiatu Puławskiego. Zadaniem było wykonanie pisanki wielkanocnej w formie przestrzennej, dowolną techniką. Wpłynęło 44 prace ze szkół miejskich i powiatowych. Oceny prac dokonało jury w składzie: Anna Bachanek, Aleksandra Kozak-Kotowska oraz Teresa Przypis. Przy ocenie jurorzy wzięli pod uwagę samodzielność i estetykę wykonania, zgodność z tematem oraz pomysłowość i oryginalność. W trzech kategoriach wiekowych przyznano 11 nagród i 3 wyróżnienia. Nagrody ufundowało Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Oświatowego w Puławach.
Laureaci.
Kategoria: klasy I-III
I miejsce Marcel Kawka kl. III SP nr 11 w Puławach
I miejsce Zofia Przewłoka SP w Zarzeczu
II miejsce Julia Zasada kl. IIa SP nr 11 w Puławach
III miejsce Oliwia Sikora kl. Ib SP w Końskowoli
wyróżnienie Milena Banaś kl. IIb SP w Baranowie
Kategoria: klasy IV-VI
I miejsce Natalia Chołuj kl. VIa Zespół Szkół w Janowcu
I miejsce Magdalena Kowalik kl. IV Akademia Rozmaitości MDK w Puławach
II miejsce Agnieszka Kuta kl. IV SP w Żyrzynie
III miejsce Alan Sobala kl. VI MOS w Puławach
wyróżnienie Zuzanna Wójcik kl. VIa Zespół Szkół w Janowcu
wyróżnienie Dominika Micińska kl. Vc SP nr 3 w Puławach
Kategoria: klasy VII-VIII
I miejsce Bartosz Fijoł kl. VIIa SP nr 3 w Puławach
II miejsce Anna Hylińska kl. VIII MOS w Puławach
III miejsce Oliwia Wolak kl. VII MOS w Puławach
Po rozdaniu nagród, można było obejrzeć w drugiej sali muzeum wszystkie prace jakie dostarczono na konkurs. Dodatkowym walorem wystawy przybliżającej obrzędy i zwyczaje wielkanocne były pisanki wykonane specjalnie na tę okoliczność przez Pana Ireneusza Rzepkowskiego.
Od 2001 r. w muzeum można podziwiać unikalne pisanki Pana Stanisława Jednacza (1924-2006), organizatora Muzeum Oświatowego i jego pierwszego kierownika. Każda pisanka wywiera ogromne wrażenie. Szczególnie zachwycający jest poczet królów polskich oparty na obrazach J. Matejki, M. Bacciarellego i K. Pillatiiego. Ma on nie tylko wymowę artystyczną, ale i dydaktyczną. Upowszechnia w sposób niebanalny wiedzę o polskich dziejach, przybliża historię.
Wystawa potrwa do końca kwietnia br. Serdecznie zapraszamy.
***
Najdawniejsze wiadomości o pisankach wielkanocnych w Polsce znajdujemy w kronice Wincentego Kadłubka pisanej na początku XIII wieku. Ganiąc niestałość narodu polskiego, powiada on, że Polacy względem panujących swoich z dawien dawna byli zawistni, niestali i bawili się z panami swymi jak z „malowanymi jajkami” – Kadłubek miał tu oczywiście na myśli pisanki wielkanocne i znaną zabawę świąteczną tłuczenia ich. Zwyczaj ten polegał na tym, że dwie osoby brały do prawej ręki po farbowanym jajku i uderzały jednym o drugie, a wygrywała ta osoba, której jajko pozostało całe. Zwyczaj tłuczenia pisanek powszechny był nie tylko na Rusi, ale również w Polsce piastowskiej.
Do czasów II wojny światowej pisanka wielkanocna stanowiła ważny rekwizyt w magii i obrzędach ludowych. Była także wykorzystywana jako podarek: panny dawały ja kawalerom w dowód wdzięczności za zaproszenie na tańce, które odbywały się podczas karnawału; matki chrzestne swym chrześniakom, gospodarze – gościom przybyłym z wizytą. Poświęcone pisanki kładziono w domach pod węgieł i za obrazami w celu zapewnienia domostwu i jego mieszkańcom powodzenia, zdrowia, zabezpieczenia od uroków, piorunów i pożarów. Pisanki zanoszono w okresie Wielkanocy na groby bliskich zmarłych, kładziono je na czterech rogach zagonów, aby broniły plonów przed gradem i burzą. Skorupkami święconych pisanek karmiono kury, co miało spowodować znoszenie przez nie dużej ilości jaj.
Po II wojnie światowej funkcja pisanki uległa zmianie. Obecnie spełnia ona najczęściej rolę dekoracji na świątecznych stołach, eksponatu w muzeach lub wytworu sztuki ludowej przeznaczonego na sprzedaż w sklepach.
Danuta Kaliszczuk,
Pracownia Muzealna Młodzieżowego Domu Kultury w Puławach
Nowości wydawnicze
Ostatnie publikacje:
„Czas pogardy – powroty w zamgloną przestrzeń niepamięci” autorstwa Barbary Miluskiej to przepiękny, barwnie napisany hołd dla nauczycieli, którzy ryzykowali naprawdę wiele oraz młodych ludzi, pełnych odwagi i pasji mimo niepewności każdego dnia. Praca uzyskała drugą lokatę w skali kraju, w konkursie, którego tematem było tajne nauczanie.
„Żyrzyn. Ślady zagubionej przeszłości” również autorstwa Barbary Miluskiej. Publikacja dotyczy lat wojenno-okupacyjnych i przeżyć osobistych autorki.
W miarę upływu lat wydarzenia związane z okupacją niemiecką oddalają się coraz bardziej. Naszym zadaniem jest więc ocalenie ich od zapomnienia, kultywowanie pięknej karty narodowej historii, jakim było tajne nauczanie – ewenement na skalę europejską a nawet światową. Nauczycieli z tamtego tragicznego okresu praktycznie już nie ma, zostali tylko uczniowie. Pani Barbara Miluska jest jednym z nich. W obu wydawnictwach Autorka zabiera nas w niezwykłą podróż po swoich wspomnieniach, opowiadając historie z bardzo trudnych i niepewnych czasów, w jakich przyszło jej dorastać.
***
W styczniu 2017 r. minęły 2 lata od śmierci Mikołaja Spóza - "człowieka wielu talentów" - cenionego regionalisty, fotografika, kolekcjonera, a przede wszystkim niezapomnianego gawędziarza. Jego barwne "reportaże historyczne", publikowane wraz z Marią Dobosiewicz (pseudonim redakcyjny M. Kolesiewicz) na łamach "Dziennika Wschodniego" w dodatku "Teraz Puławy", budziły ogromne zainteresowanie mieszkańców Ziemi Puławskiej.
W celu uczczenia pamięci oraz udokumentowania licznych dokonań Mikołaja, Muzeum Oświatowe, w którym udzielał się społecznie przez długi czas, publikuje przy współudziale Dyrekcji IUNG książkę biograficzną autorstwa Barbary Miluskiej, zatytułowaną: "Mikołaj Spóz - człowiek zwyczajny i niezwykły"
Prezentacja książki będzie miała miejsce w Sali Kongresowej IUNG w dniu 17 marca 2017 r. o godz. 16.00. W czytelni Centralnej Biblioteki Rolniczej można będzie obejrzeć wystawę zdjęć M. Spóza. W części artystycznej wezmą udział uczniowie Szkoły Podstawowej oraz Publicznego Gimnazjum w Żyrzynie.
Książka o życiu i działalności Mikołaja Spóza jest obszerna (245 stron), składa się z 11 głównych części i zawiera bogaty zbiór fotografii.
W "Zakończeniu" czytamy: "Mikołaj odczuwał silną potrzebę włączania przeszłości i jej treści kulturowych do aktualnej świadomości społecznej. Było to jego pasją i priorytetowym zadaniem. Realizował je aż do ostatnich dni życia." (...)
"Jadłem pożywny chleb marzenia
i korzystałem z jego cienia,
mieszkałem w swoich własnych snach,
czarnych od sadzy czasu dniach
i w nocach jasnych od płomienia."
St.J. Lec "Jadłem pożywny chleb"
***
Ukazała się kolejna (tom V-2020 r.) publikacja z cyklu "Biografie nauczycieli" wydana nakładem własnym - Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Oświatowego i Muzeum Oświatowego w Puławach. Jest to praca zbiorowa zawierająca 30 biogramów nauczycieli regionu puławskiego: Arasimowicz Kazimierz, Bednarski Waldemar Wojciech, Borkowska Danuta, Brodzik Stanisław, Falkowski Jan, Faściszewska Helena, Frydrych Irena, Górecka Maria, Grzebalska Wanda, Jackiewicz Andrzej, Jędrych Stanisław, Kitka Bolesław, Klucha Jan, Kuczewska Maria Aleksandra, Leszek Adam Jan, Lutogniewski (Nabzdyk) Tadeusz, Nakielski Kazimierz, Pieńkowski Włodzimierz Zbigniew, Piwkowska Alina, Piwkowski Mieczysław, Porajska de Topór Kamińska Irena Józefa, Rodzik-Kozak Helena, Skwarek Marian Kazimierz, Snopek Anna, Snopek Eugeniusz, Sobolewska Helena Józefa, Szczygieł Ewa, Świtalska Maria, Unifantowicz Mieczysław, Zasada Marianna.
W poprzednich czterech tomach ukazały się biogramy nastepujących nauczycieli:
W tomie IV (2012 r.):
Bakiera Szymon, Bińczak Jerzy Napoleon, Chodorowska Maria, Chojnacka Helena Marta, Daczka Kazimierz, Dobrosielska Helena, Gaczyński Michał, Janusz Józef, Kamińska Stanisława, Klimek Teresa, Kosiba Aleksander, Krawczak Roman, Krzeszowiec Kazimierz, Laurów Emilia, Lewicka Teresa, Liszewska Mirosława, Łojek Władysław, Łyszcz Krystyna, Mędrek Jadwiga, Nazarko Elżbieta, Pałka Aleksander, Pasiak Jan, Popiołek Zofia, Potrzebski Wiktor (ksiądz), Rudko Adolf, Skomra Wacława , Szczerbowski Adam,
W tomie III (2007 r.):
Stanisław Jednacz, Baczyńska Danuta Irena, Byjoś Emil, Chmielewska Eugenia, Chmielewski Teodor, Chruścicki Czesław, Głowiński Mikołaj, Grzywacz Wacław Wincenty, Kalinowski Józef, Klimek Ksawery Franciszek, Konarska Jadwiga, Konarski Stanisław, Mrozek Wanda, Murat Władysław, Mydlarz Stefan, Oleśkiewicz Józef, Piątkowska Józefa, Pyrko Franciszek, Rudko Elżbieta, Strażycowa Irena Wirginia, Świeżyński Eugeniusz, Szubiński Stanisław, Tomczuk Ludwika Leokadia, Tomczuk Mikołaj, Wilczyńska Helena, Wojciechowska Jadwiga, Zaleska Zofia
W tomie II (2004 r.):
Adamczewski Zygmunt Piotr (ksiądz), Adamski Adam, Boska Anna Zofia, Broniewicz Wacław, Burek Henryk Edmund, Burek Zenobia Helena, Chodorowski Jan, Czerkasiuk Jan, Darewicz Stanisław, Dryja Antoni, Gajewski Jan Eugeniusz, Gietko Marian, Jamiński Anatol, Jaroszyńska Lucyna, Koter Stanisław, Kryk Leonard, Kruk Franciszek, Lechman Jan, Malczewska Maria, Nazarko Józef, Nieścioruk Nadzieja, Piątkowski Eugeniusz, Rączka Stanisław, Salwowski Władysław Jan, Skórska Julia, Sobieraj Józef, Strażyc Michał, Szypuła Stanisława, Tuszyński Lucjan, Wach Władysław Józef, Wilczyński Marian Wiktor, Zadura Roman
W tomie I (2002 r.):
Amborski Antoni, Bara Feliks, Budniakiewicz Edmund, Dobrosielski Władysław, Dryja Kazimiera, Ludmiła Zofia, Eustachiewicz Stanisław, Falski Bronisław, Grzebalski Bolesław, Hollakowa Jadwiga, Hryniak Franciszek, Jakubicki Stanisław, Kędzierska Halina, Kosmala Stanisław, Kozicka Maria, Ostrowski Jan Tadeusz, Pałka Franciszek, Renet-Jursz Anna, Świgost Franciszek, Szubartowski Alojzy, Toth Mieczysław Rajmund, Trześniak Józef, Wolińska Marta Aniela, Zamajska-Szalkiewiczowa Halina, Zinkiewicz Włodzimierz
Historia..
W połowie XIX w. na terenie Europy zachodniej powstawały muzea
oświatowe (pedagogiczne) jako zaplecze naukowo-badawcze profesorów.
Gromadzono w nich opracowania naukowe; były one także miejscem wymiany
doświadczeń pedagogicznych z zakresu metod nauczania. Później
uzupełniano je środkami dydaktycznymi będącymi ilustracją i dowodem
twierdzeń naukowych. Kompletowano też materiały źródłowe (opracowania
naukowe), dane statystyczne itp.
W Polsce utworzenie muzeum oświatowego projektowali S. Dickstein i A.
Dygasiński w oparciu o zgromadzone pomoce naukowe przez E. Babińskiego.
Brak środków finansowych uniemożliwił zrealizowanie tego pomysłu. W
pierwszych latach XX wieku wiele placówek oświatowych tworzyło muzea
szkolne. Założone w roku 1907 muzeum pedagogiczne we Lwowie trwało do
wybuchu I wojny światowej.
W okresie międzywojennym muzea oświatowe były zorganizowane przez
Towarzystwo „Urania” i Polską Macierz Szkolną. Przed wybuchem II wojny
światowej istniały w Warszawie dwie placówki muzealne:
- Dydaktyczno-oświatowa, przy której działały: Instytut Nauczycielski,
Państwowy Wyższy Kurs Nauczycielski i Biblioteka Pedagogiczna;
- Pracownia Oświaty Pozaszkolnej.
Muzea te uległy zniszczeniu podczas działań wojennych.
Po wyzwoleniu wznowiono apele dotyczące powstania placówki muzealnej w
Warszawie. Orędowniczką tej idei była M. Grzegorzewska, a w latach 70 i
80 – prof. J. Miąso, doc. dr W. J. Podgórski i dr J. Rell.
Powstała również w tym okresie sprzyjająca atmosfera do podejmowania
oddolnych inicjatyw tworzenia muzeów oświatowych. Zorganizowano ich już
kilka w latach osiemdziesiątych.
Strona Główna Muzeum
Muzeum Oświatowe znajduje się obok Szkolnego Schroniska Młodzieżowego
(
na jednej posesji, od ul.Włostowickiej)
Czynne od poniedziałku do piątku w godzinach: 8:00 - 14:00
Wstęp bezpłatny.
Przy muzeum funkcjonuje pracownia, w której prowadzona jest działalność wydawnicza z zakresu historii szkolnictwa i oświaty oraz historii miasta i regionu. Publikacje tej placówki trafiają do zbiorów Biblioteki Narodowej, Biblioteki Jagiellońskiej oraz bibliotek lubelskich i puławskich. Materiały zgromadzone w archiwum udostępniane są osobom piszącym prace naukowe, dyplomowe oraz organizującym wystawy.
Muzeum Oświatowe w Puławach jest jedynym tego typu muzeum w woj. lubelskim.
galeria
Влостовицкое начальное учиище (Szkoła we Włostowicach), ok.
1900 r.
Ze zbiorów Biblioteki Cyfrowej WBP im. H. Łopacińskiego w
Lublinie.
Uczniowie i nauczyciele na tle budynku szkoły powszechnej we Włostowicach, okres międzywojenny.
Fot. Apolinary Wójcicki. Ze zbiorów Muzeum Oświatowego w Puławach.
Rozpoczęcie prac adaptacyjnych budynku. Jesień/wiosna 1985/86 r.
Fot. Mikołaj Spóz.